Cabaran Terhadap Hubungan Etnik (T7)

CABARAN TERHADAP HUBUNGAN ETNIK

1.       Pendahuluan
Dalam sebuah negara yang mempunyai masyarakat majmuk  yang sempurna seperti Malaysia persoalan hubungan etnik merupakan perkara utama negara yang mesti ditanggani dengan sebaik mungkin supaya seluruh tenaga, modal dan fikiran dapat disalurkan kepada aktiviti pembangunan negara dan rakyat dapat hidup aman damai dan bebas tanpa ketakutan, berinterasi secara sihat dan harmonis. Tempoh panjang semasa menjelang kemerdekaan sehingga ke hari ini hubungan etnik di Malaysia telah melalui suasana yang cukup berliku-liku, dramatik, suka dan duka melalui cabaran yang berbagai ragam.

2.       Jati Diri Malaysia

Jati diri ialah ciri-ciri khusus mengenai seseorang atau juga identiti bangsa yang kemudiannya terangkum dalam semangat, kepercayaan, sikap dan visi dan seterusnya diterjemahkan dalam kehidupan seharian. Setiap bangsa mempunyai jati dirinya yang tersendiri. Jati diri bangsa Malaysia pelbagai etnik ialah;

·        Fungsi Yang DiPertuan Agong dan Raja-Raja Melayu sebagai Ketua Negara dan simbol penyatuan negara. Setiap rakyat Malaysia pelbagai etnik mesti memberi taat setia yang tidak berbelah bagi kepada raja dan negara serta mempertahankan instutusi negara.

·        Bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi untuk perpaduan dan bahasa pengantar sistem pendidikan tetapi bahasa lain dibenarkan penggunaannya dan dipelajari.

·        Agama Islam sebagai agama rasmi kerana ia telah menjadi pegangan masyarakat sejak zaman kesultanan Melaka. Namun hakikat hidup di Malaysia ialah semua etnik akan terkait dengan hubungan sebagai jiran, teman sekerja dan sebagai satu warganegara yang sama.

·        Majoriti penduduk Malaysia adalah orang Melayu. Ia dominan dari segi kuasa politik dan mendapat hak istimewa yang dijamin oleh Perlembagaan Persekutuan.

·        Dominasi ekonomi orang Cina jika tiada agihan saksama kepada etnik lain boleh mendatangkan perasaan negatif kepada etnik lain.

3.       Masyarakat Malaysia Sebelum Penjajahan

Keagungan kerajaan Melayu Melaka telah menjadikan bahasa Melayu sebagai Lingua-France, perkembangan Islam serantau, hubungan diplomatik antara negara China-Melaka dan kelahiran masyarakat majmuk. Walau bagaimanapun semua mereka yang datang ke Tanah Melayu menganggap Tanah Melayu sebagai milik orang Melayu dan mereka datang untuk urusan perniagaan sahaja dan akan kembali semula ke negara asal mereka.

4.       Masyarakat Malaysia Semasa Penjajahan

Penubuhan Negeri-Negeri Selat (Pulau Pinang, Melaka, Singapura). Negeri Melayu Bersekutu dan Negeri Melayu Tidak Bersekutu memulakan campurtangan Inggeris di Tanah Melayu. Inggeris membawa masuk secara besar-besaran orang Cina untuk sektor perlombongan dan orang India di sektor perladangan. Inggeris memberi kemudahan dan perlindungan kepada mereka. Ini kemudiannya membentuk masyarakat majmuk.

5.       Masyarakat Majmuk di Malaysia

Masyarakat majmuk ialah masyarakat berbagai etnik yang mengamalkan budaya, agama dan adat istiadat yang tidak bercampur. Mereka suka hidup di kawasan yang berasingan. Kehidupan mereka dicirikan dengan pertentangan, konflik dan paksaan. Interaksi sosial mereka amat terbatas yang kerapkali dalam bidang ekonomi.

Dalam bidang politik, masyarakat majmuk mementingkan survival masing-masing. Mereka dipimpin oleh kalangan mereka sendiri dan sukar menerima kalangan pemimpin etnik lain. Setiap etnik ada parti politik tersendiri. Orang Melayu mempunyai UMNO dan PAS, orang Cina bernaung di bawah MCA, DAP dan Gerakan, orang India berjuang dalam MIC dan IPF. Demikian juga di Sabah dan Sarawak. Parti yang berasaskan agama dan pelbagai kaum tidak begitu mendapat kepercayaan rakyat. Oleh kerana orang Melayu dan bumiputera Sabah dan Sarawak merupakan majoriti maka mereka menguasai bidang politik negara berasaskan sistem demokrasi.

Dalam bidang ekonomi, wujud pembahagian yang jelas seperti orang Melayu bergiat dalam sektor pertanian dan perkhidmatan awam, orang Cina dalam sektor perniagaan dan perlombongan, manakala orang India dalam sektor perladangan dan perkhidmatan. Dominasi etnik Cina dalam perniagaan dan perdagangan adalah majoriti.

Dalam bidang sosial, mereka berbeza dari segi pakaian, agama, tempat tinggal, pendidikan, bahasa dan sebagainya. Ada pertubuhan sosial yang berbeza dan sekolah yang berbeza. Bentuk masyarakat majmuk sebegini mudah mencetuskan konflik seperti apa yang telah berlaku pada 13 Mei 1969 dan Kg. Medan 4 Mac 2001. Apakah mereka sudah ada semangat toleransi dan setiakawan yang sepatutnya untuk boleh hidup bersama dengan kegembiraan?

6.   Cabaran Terhadap Hubungan Etnik

6.1     Pemisahan penempatan

Majoriti orang Melayu tinggal di perkampungan dan kawasan luar bandar, orang Cina tinggal di lombong yang kemudiannya berkembang menjadi bandar dan orang India di estet kesan dari dasar “pecah dan perintah” penjajah Inggeris. Ini mengurangkan interaksi sosial tetapi memperkuatkan semangat kekitaan etnik hingga menyuburkan prasangka buruk, persepsi negatif dan ketidaktahuan mengenai etnik yang lain sehingga membawa kepada salahfaham, hilang kepercayaan, kebencian dan rasa lebih hebat dari etnik lain atau etnosentrisme.

6.2  Pemisahan Pendidikan

Setiap etnik mempunyai sistem pendidikan yang tersendiri (vernacular). Orang Melayu belajar di sekolah Melayu yang menggunakan bahasa Melayu. Orang Cina dan India juga mempunyai sekolah Cina dan Tamil yang menggunakan bahasa ibunda mereka. Semasa penjajahan, Inggeris membenarkan sekolah Cina dan Tamil menggunakan kurikulum dari negara China dan India bahkan gurunya juga dari negara tersebut. Ini mengurangkan interaksi sosial pada tahap awal perkembangan kanak-kanak yang kemudiannya sehingga ke tahap dewasa. Mereka akan berterusan hidup dengan penuh curiga dan memandang rendah etnik lain.

6.3     Perbezaan jenis pekerjaan

Kebanyakan orang Melayu bekerja sebagai petani, nelayan dan kakitangan kerajaan yang rata-ratanya memperolehi pendapatan rendah dan sederhana. Orang Cina bergiat aktif dalam perniagaan yang berpendapatan sederhana dan tinggi dan memiliki pegangan ekuiti ekonomi yang tinggi. Manakala orang India terlibat dalam pekerjaan di estet dan keretapi yang berpendapatan sederhana rendah. Berlaku ketidakseimbangan pendapatan sehingga berlaku tuntutan setiap etnik untuk mendapat hak yang lebih munasabah dan baik yang kesannya jika tidak ditangani membawa kepada ketidakstabilan. Penguasaan kaum tertentu dalam satu sektor tertentu dan di kawasan tertentu telah mewujudkan polarisasi etnik yang menebal sehingga perhubungan antara etnik menjadi terbatas.

6.4  Politik perkauman

Kewujudan parti politik berasaskan etnik yang membawa aspirasi dan menyuarakan kepentingan masing-masing sehingga menimbulkan persaingan kepentingan dan semangat perkauman terutamanya pada isu-isu seperti bahasa, agama, pendidikan, ekonomi dan sebagainya. Dalam sistem politik demokrasi, ideologi politik nasionalisme hendaklah dipastikan dalam kawalan dan keadaan yang matang supaya ia tidak mendorong kepada semangat perkauman sempit seperti ekstrimis, cauvinis dan rasis. Sebaliknya ia harus diarah kepada penyatuan, setiakawan dan semangat keyakinan untuk kejayaan.

6.5  Perbezaan agama

Setiap etnik mempunyai agama yang berbeza seperti Islam, Kristian, Buddha, Hindu, Sikh, Animisme dan lain-lain sehingga membawa kepada polarisasi etnik sekiranya jurang perbezaan itu semakin meluas dan tidak ada usaha untuk membawa kepada dialog antara agama. Perbezaan boleh menebal jika sentimen perbezaan dimainkan oleh pemimpin-pemimpin agama yang berkepentingan dengan merendahkan agama lain atau tindakan kezaliman ke atas penganut agama lain. Suatu hakikat yang penting ialah setiap ajaran apa-apa agama sekalipun akan memerintahkan penganutnya mengamalkan nilai baik dalam kehidupan dan menjauhi nilai-nilai kejahatan. Setiap agama menggalakkan menghormati dan membantu orang lain. Justeru itu ini mampu untuk mewujudkan keharmonian hidup di kalangan rakyat Malaysia.

6.6  Cabaran Globalisasi

Barat ingin meneruskan hegemoni mereka terhadap dunia Timur yang  pernah dijajahnya melalui isu-isu seperti hak asasi manusia, demokrasi, ekonomi bebas, sains dan teknologi dan budaya sejagat. Keadaan ini melemahkan pegangan terhadap nilai-nilai hidup masyarakat Timur sekaligus menyukarkan perpaduan di kalangan rakyat Malaysia Mereka berusaha untuk menekan dan campurtangan dalam urusan dalam negara bagi menjaga kepentingan strategik mereka.  Pergaduhan etnik berlaku di banyak negara di dunia  seperti Rwanda, Burundi, Fiji, Bosnia, Indonesia, Sri Lanka, Israel dan sebagainya disebarkan secara meluas di semua media massa sehingga boleh dijadikan contoh yang negatif dalam hubungan etnik di Malaysia kerana ia diwarnai dengan pembunuhan, pergaduhan dan kemusnahan.

7.       Implikasi Hubungan Etnik

Selepas Jepun tewas di Malaya pada tahun 1945 dan sebelum kedatangan semula Inggeris. Wujud pertentangan di antara etnik Melayu dan China iaitu Malayan People Anti Japanese Army (MPAJA) yang didominasi oleh etnik China mengancam Orang Melayu dan Parti Komunis Malaya (PKM) yang dikuasai etnik China berperang dengan orang Melayu serta kerajaan sehingga menjadikan hubungan etnik menjadi runcing. Rusuhan etnik 13 Mei 1969 antara China dan Melayu adalah sejarah hitam hubungan etnik di Malaysia. Ia berlaku kerana ketidakseimbangan ekonomi tetapi digerakkan dengan menggunakan isu perkauman. Peristiwa pergaduhan etnik Melayu dan India di Kampung Medan, Jalan Kelang Lama pada 12 mac 2001 kerana majlis perkahwinan dan upacara mengurus kematian.

Semua ini sepatutnya menjadi pengajaran kepada setiap etnik bahawa ketegangan dan pergaduhan etnik mudah berlaku walau pada sebab-sebab yang kecil dan kadangkala dilihat sebagai tidak munasabah sekiranya sensitiviti etnik tidak dipedulikan.

8.       Islam Sebagai Penyelesai Masalah Etnik

Sahifah Madinah atau Perlembagaan Madinah digubal oleh Nabi Muhammad S.A.W. bagi menjalinkan hubungan baik orang Islam antara Ansar dan Muhajirin, Madinah dan Makkah, serta orang Yahudi dan Nasrani melalui satu perjanjian bertulis yang memperkenalkan konsep perpaduan etnik dan tanggungjawab setiap etnik kepada negara supaya dapat memacu pembangunan negara hasil dari semangat bantu membantu antara rakyat pelbagai etnik.

9.       Kesimpulan

Hubungan etnik dan perpaduan merupakan ramuan penting untuk Malaysia menjadi negara yang makmur, aman dan damai. Pengetahuan mengenai kontrak sosial sebelum kemerdekaan adalah sangat penting serta usaha untuk menggembeling kemajuan politik, ekonomi dan sosial. Negara mesti melibatkan sama semua etnik yang ada supaya semua etnik merasai perasaan kekitaan terhadap negara Malaysia.